Từ lâu, chúng ta đã quen với việc chia lịch sử video game thành các “thế hệ console” khác nhau, ngay cả khi ranh giới giữa chúng không phải lúc nào cũng rõ ràng; đơn giản là chúng ta thích phân loại. Luôn có ít nhất ba “người chơi” chính trong mỗi thế hệ, và đôi khi cùng một công ty lại có nhiều hệ máy console tại gia góp mặt. Điều này đặt ra câu hỏi: Thế hệ console game nào thực sự là tốt nhất?
Bài viết này sẽ xếp hạng 9 thế hệ console game dựa trên chất lượng của các hệ máy tạo nên thế hệ đó, số lượng các tựa game “định nghĩa thế hệ” đáng kinh ngạc đã ra mắt, và cố gắng duy trì sự khách quan nhất có thể. Để thuận tiện, chúng tôi sẽ dựa trên định nghĩa các thế hệ console tại gia theo Wikipedia.
9. Thế hệ đầu tiên (1972-1980)
Nền tảng sơ khai
Các máy chơi game thuộc thế hệ console đầu tiên, bao gồm Magnavox Odyssey, máy thùng Pong và Coleco Telstar
Thật khó mà tranh cãi rằng thế hệ console tại gia đầu tiên là tệ nhất, nhưng điều đó cũng giống như bắt một ông cụ trăm tuổi chạy marathon với Usain Bolt rồi tự hỏi ai sẽ thắng vậy.
Thế hệ này có huyền thoại Pong. Magnavox Odyssey có tới 28 game khác nhau, một trong số đó là bản nhái Pong. Coleco Telstar – bạn có thể sẽ phải ngồi xuống để nghe điều này – cũng là một phiên bản khác của Pong.
Tuy không hoàn toàn chỉ là một game duy nhất được lặp lại; Magnavox Odyssey, nói riêng, là người chiến thắng rõ ràng của thế hệ này, dù cách tiếp cận khá “tiền sử” với việc đặt các tấm overlay vật lý lên màn hình TV để chơi game. Đó là công nghệ cổ đại chỉ mang lại vài phút giải trí nhẹ nhàng, còn xét về giá trị giải trí thì vẫn thua xa cờ bàn. Phải rất lâu sau chúng ta mới thấy game trở nên ý nghĩa hơn.
8. Thế hệ thứ hai (1976-1992)
Những năm tháng “khó ở”
Các máy chơi game thuộc thế hệ console thứ hai, tiêu biểu là Atari 2600, Fairchild Channel F và Intellivision
Vâng, thế hệ thứ hai cũng chẳng khá khẩm hơn thế hệ đầu là bao. Nó đẩy sự phổ biến của console game lên cao lần đầu tiên, rồi tự giết chết sự phổ biến đó bằng lượng game “rác” (shovelware) nhiều hơn bao giờ hết, và hầu như chẳng còn được nhớ đến.
Atari 2600 và Mattel Intellivision là những biểu tượng, nhưng chúng quá đơn giản đến nỗi những game “phức tạp” nhất cũng chỉ hoạt động chập chờn, còn những game đơn giản hơn thì tệ hơn rất nhiều so với trải nghiệm tại các máy thùng arcade.
Breakout vẫn vui, đôi khi tôi vẫn thích chơi lại nó. Pac-Man sẽ rất hay nếu nó không bị “thiến” (neutered) quá nhiều so với bản arcade. Adventure thì ấn tượng so với thời đó nhưng ngày nay lại hoàn toàn khó hiểu. Thật khó nghĩ ra điều gì khác để nói về thư viện game của các hệ máy này. Chúng đơn giản và có thể chơi được, nhưng bạn sẽ phải vất vả lắm mới tìm được thứ gì đó hấp dẫn ngang một game mobile hiện đại.
7. Thế hệ thứ năm (1993-2006)
Chuyển đổi 3D gập ghềnh
Các máy chơi game thế hệ thứ năm, bao gồm PS1, Sega Saturn và N64, đánh dấu giai đoạn chuyển đổi sang đồ họa 3D
Nếu nói về thế hệ “xấu xí” nhất về mặt đồ họa tổng thể, thế hệ thứ năm thường đứng đầu danh sách. Các tựa game “đinh” của Sega Saturn, PlayStation và N64 không thực sự đẹp mắt, vì hầu hết chúng là những game 3D sơ khai.
Có một vài ngoại lệ lớn, như Symphony of the Night vẫn là một game 2D đẹp mê hồn và đáng kinh ngạc cho đến ngày nay, hay Mario 64 vẫn giữ được sức hút khá tốt dù lạm dụng các asset có sẵn, và Sonic R với phong cách đồ họa độc đáo, cá tính.
Tuy nhiên, đại đa số các game trong thế hệ này sử dụng mô hình đồ họa quá đơn giản khiến game đôi khi khó nhìn, hoặc họ cố gắng làm chi tiết và chỉ chạy được ở 20 FPS với những pha tụt khung hình thường xuyên. Có rất nhiều game hay và vui ở đây, nhưng một phần lớn đáng kinh ngạc trong thư viện game của các hệ máy này chơi dở tệ và nhìn xấu xí, trừ những nhà phát triển kiên trì bám trụ với đồ họa 2D.
6. Thế hệ thứ ba (1983-2003)
Kéo dài quá lâu
Các máy chơi game thế hệ thứ ba, nổi bật là NES, Atari 7800 và Master System
Chúng tôi hiểu rồi: NES đã cứu vớt ngành video game mãi mãi, Atari 7800 thì… tồn tại, và Sega Master System vẫn phổ biến ở Brazil cho đến ngày nay. Nhưng liệu chúng có nhiều game hay không? Hên xui lắm, chắc chỉ khoảng 20% là game “đỉnh”.
Có rất nhiều game Nintendo tuyệt vời từ kỷ nguyên này, và tôi nghĩ Master System có một số bản port từ game 16-bit bị đánh giá thấp nhưng khá hay, nhưng nếu nhìn vào toàn bộ thư viện game của mỗi hệ máy, game dở nhiều hơn game hay.
Hàng loạt các game thể thao được làm cẩu thả, những phiên bản tệ hại của game mới hơn, và các bản port game thùng kém cỏi đã tạo ra một đống “rác” khổng lồ mà bạn phải bới tung lên để tìm thấy một vài viên ngọc quý, ngay cả khi tính đến các tựa game kinh điển. Super Mario Bros. không quá thần thánh như bạn nghĩ đâu, và tôi ghét phải nói điều này, nhưng phần lớn các game NES mà bạn vội vàng bảo vệ thực sự không giữ được sức hút tốt như bạn nhớ đâu, nếu nhìn nhận một cách thật lòng.
5. Thế hệ thứ chín (2020-Hiện tại)
Tôi ghét ở đây!
Các máy chơi game thế hệ thứ chín đang thịnh hành, bao gồm PlayStation 5, Xbox Series X và Switch (hoặc giả định Switch 2)
Với tư cách là người đang sống trong thế hệ console này, thật lòng mà nói, mọi thứ tốt đẹp hơn trước nhiều, ước gì được quay về. Game thì 80 đô, máy console đắt hơn cả tiền đi chợ hàng tháng, và game AAA đa phần dở tệ.
Microtransaction, bản deluxe, lootbox và mọi chiêu trò bẩn thỉu khác chưa bao giờ chậm lại, và với việc Nintendo chọn một hướng đi “kém đột phá” hơn hẳn (với Switch 2 giả định trong hình), tương lai ngành game có vẻ u ám.
Những game hay nhất mà tôi có thể nghĩ ra từ thế hệ này hoàn toàn không liên quan gì đến sức mạnh phần cứng, và Astro Bot là game “độc quyền bán máy” duy nhất thực sự nổi bật và độc đáo mà tôi có thể nhớ được. Chúng ta có lẽ còn chưa đi được nửa chặng đường của kỷ nguyên này, và tôi chỉ có thể hy vọng mọi thứ sẽ cải thiện. Tôi thích nhiều tựa game hiện đại ra mắt trên các hệ máy này, nhưng phần lớn chúng chỉ là remake của cùng một game lặp đi lặp lại, và giờ tôi chỉ thích game indie hơn.
4. Thế hệ thứ tư (1987-2004)
Thời đại kinh điển
Các máy chơi game thế hệ thứ tư: SNES, Sega Genesis, Neo Geo và TurboGrafx-16, đại diện cho kỷ nguyên game kinh điển
Đối với thế hệ thứ tư, bạn có thể hình dung đó là thế hệ thứ ba nhưng chất lượng tăng vọt “lên tận trời”. Cảm giác như mọi game từ kỷ nguyên đó cuối cùng đã được hiện thực hóa thành thứ gì đó giống một video game thực sự.
Các game như Super Metroid, Sonic 3 & Knuckles, Fatal Fury và Chrono Trigger đều là những tựa game “định nghĩa thế hệ” và vẫn giữ được sức hút tốt cho đến ngày nay. Chúng có thể được phát hành dưới dạng game indie trên Steam mà không ai nghi ngờ gì.
Super Nintendo và Sega Genesis chắc chắn là hai ông lớn “ngang tài ngang sức” mà mọi người đều nhớ, nhưng Neo Geo cũng không tệ và, một lần nữa, vẫn cực kỳ phổ biến ở Brazil cho đến ngày nay. Phần cứng có giới hạn, nhưng chính những giới hạn đó đã sản sinh ra những game kinh điển đáng kinh ngạc được nhìn lại với sự yêu mến nhiều hơn bất kỳ thứ gì khác trong danh sách này, và dù tôi không hoài niệm về chúng, tôi vẫn hiểu vì sao.
3. Thế hệ thứ tám (2012-Hiện tại)
Gần như hoàn hảo
Các máy chơi game thế hệ thứ tám: PS4, Xbox One, Switch và Wii U, thế hệ được xem là gần như hoàn hảo trước kỷ nguyên hiện tại
Công nghệ tồn tại trên một đường cong, với đường cong đó chững lại gần đỉnh, và tôi cho rằng PS4, Xbox One và Switch tồn tại ngay trước đỉnh đó, đó là lý do tại sao hầu hết các tựa game hiện đại vẫn được phát hành trên chúng ngày nay.
Các hệ máy này tương đối rẻ, đa phần dễ phát triển, đủ mạnh để hầu hết các tham vọng của nhà phát triển được hiện thực hóa mà không bị giới hạn, và chúng đã tạo ra một số tựa game hay nhất mà vẫn được “tái chế” cho đến ngày nay. Breath of the Wild đã định nghĩa lại và định hình game phiêu lưu trong nhiều năm tới, Forza Horizon 5 có lẽ là game đua xe hay nhất từng có, và Persona 5 đã khiến những người bình thường bắt đầu trở nên “quái dị” trên mạng.
Mọi tựa game độc quyền thường khá hay, miễn là không bị nhồi nhét microtransaction hay bất kỳ thứ “rác rưởi” thương mại nào khác mà họ cảm thấy cần tống vào họng người chơi, nhưng nếu chọn lọc kỹ, bạn sẽ tìm thấy những viên ngọc quý.
2. Thế hệ thứ sáu (1998-2013)
Giới hạn nhưng bền bỉ
Các máy chơi game thế hệ thứ sáu: Dreamcast, PS2, GameCube và Xbox, một thế hệ console đa dạng và nhiều game hay
GameCube bán ế sưng sỉa, Xbox thì làng nhàng, Dreamcast đã tiễn SEGA khỏi cuộc chơi phần cứng console, còn PS2 là một trong những hệ máy bán chạy nhất lịch sử, và bằng cách nào đó, tôi yêu tất cả những thứ này như nhau.
Tôi yêu gần như mọi game độc quyền trên GameCube, chúng đều mang cảm giác như những “viên ngọc ẩn” mà tôi từ từ khám phá, và Dreamcast thật sự tuyệt vời, đặc biệt với các game như Sonic Adventure 2 và Crazy Taxi dưới trướng (dù đã phá sản).
Xbox có rất nhiều game mà đồ họa gần như đạt đến tiêu chuẩn ngày nay, và PS2 có một thư viện game khổng lồ với Kingdom Hearts 2, Pro Skater 3, Devil May Cry và cả đầu CD. Thế hệ này là sự kết hợp tuyệt vời giữa những game “ngách” ít người biết và những bom tấn đình đám, và mỗi hệ máy đều có những phẩm chất khiến chúng trở nên đáng chơi như nhau, bất kể bạn là game thủ loại nào.
1. Thế hệ thứ bảy (2005-2017)
Bình yên trước bão tố
Các máy chơi game thế hệ thứ bảy: Wii, PS3 và Xbox 360, thế hệ được xem là đỉnh cao và cân bằng nhất
Tôi nghĩ Xbox 360, PS3 và Wii đều ra đời đúng vào thời điểm đỉnh cao của đổi mới công nghệ. Chúng ta có DLC, game digital, bản vá lỗi và một số kỹ thuật motion control sáng tạo, nhưng hầu như không có thứ “địa ngục” microtransaction của các tập đoàn.
Chúng ta đã chứng kiến những tựa game thực sự đáng kinh ngạc, “thay đổi cuộc chơi” như Minecraft, Halo 3, Mario Galaxy, GTA 5, Portal 2, Skyward Sword, và tôi có thể kể mãi không hết với tất cả những bom tấn mà thế hệ này chứng kiến.
Tôi thực sự nghĩ năm 2011 là một trong những năm đỉnh cao nhất trong lịch sử video game, là “cơn bão hoàn hảo” của những tựa game tuyệt vời cho các hệ máy console xuất sắc này, tất cả đều có khả năng mang lại những trải nghiệm ngang ngửa hoặc vượt trội so với các game được phát hành ngày nay. Đó là khi mọi thứ hòa quyện lại để tạo nên thế hệ console game tốt nhất, minh chứng là không có hệ máy nào trong số này bán ế. Tất cả đều tuyệt vời, đều được yêu quý, và ai cũng có một tựa game yêu thích từ thế hệ này.
Tóm lại, việc xếp hạng các thế hệ console game luôn là một bài toán đầy chủ quan và dựa vào cảm nhận cá nhân. Tuy nhiên, dựa trên những tiêu chí như chất lượng phần cứng, sự đa dạng và ảnh hưởng của thư viện game, cùng với những đổi mới công nghệ, mỗi thế hệ đều có những điểm mạnh và yếu riêng. Dù thế hệ thứ bảy được tác giả bài viết gốc đánh giá là đỉnh cao, mang lại sự cân bằng hoàn hảo trước kỷ nguyên game hiện đại đầy phức tạp, thì những thế hệ khác cũng không kém phần quan trọng trong việc định hình nên ngành công nghiệp giải trí điện tử mà chúng ta biết ngày nay.
Bạn nghĩ thế hệ console nào mới là tốt nhất và tại sao? Chia sẻ quan điểm của bạn trong phần bình luận nhé!
