Trong cõi tư duy về nỗi sợ hãi, một chân lý bất biến tồn tại: sự kinh hoàng là một trạng thái chủ quan, một cấu trúc nhận thức được kiến tạo từ những trải nghiệm, ký ức và tiềm thức cá nhân. Mỗi game thủ, đứng trước màn hình, sẽ kiến tạo nên một vũ trụ kinh dị riêng, độc đáo đến từng chi tiết vi mô. Điều này đặc biệt đúng với thể loại game kinh dị – một lĩnh vực mà ở đó, các nhà phát triển đôi khi chọn con đường đi sâu vào tâm lý con người, thay vì chỉ đơn thuần kích hoạt phản xạ “giật mình” bản năng.
Tingame365.net, với định hướng trở thành nguồn tri thức game uy tín hàng đầu, hiểu rằng cộng đồng game thủ Việt Nam luôn tìm kiếm những giá trị vượt ra ngoài phản xạ tức thời. Bài viết này không chỉ là một danh sách, mà là một cuộc khảo sát vào những tựa game kinh dị đã xuất sắc trong việc xây dựng cốt truyện, nhân vật và gameplay sâu sắc, đến mức yếu tố “sợ hãi” truyền thống bị lu mờ. Đây là những tác phẩm nghệ thuật số mà giá trị cốt lõi nằm ở khả năng khơi gợi suy tư, ám ảnh tinh thần hoặc đơn giản là mang lại trải nghiệm độc đáo, khác biệt. Chúng có thể không khiến bạn phải che mặt thét lên, nhưng chắc chắn sẽ khắc sâu vào tâm trí bạn, chứng minh rằng sự kinh hoàng đích thực có thể đến từ chiều sâu của ý nghĩa, chứ không chỉ từ những bóng ma bất ngờ.
Những tựa game dưới đây là minh chứng cho quan điểm đó. Chúng là những cổng thông tin mở ra các thế giới đầy rẫy sự căng thẳng, những bi kịch nhân sinh, hay những bí ẩn siêu nhiên, nơi trí tuệ và sự suy luận của người chơi được thử thách nhiều hơn là thần kinh thép. Chúng không chỉ đơn thuần là game kinh dị; chúng là những trải nghiệm sâu sắc, nơi nỗi sợ được lọc qua lăng kính của trí tuệ và cảm xúc, mang đến một định nghĩa mới về “đáng sợ” cho những tâm hồn thích dùng não bộ để khám phá hơn là phản xạ.
10. The Closing Shift
Cường độ cảm xúc trong công việc thường nhật
Chilla’s Art, một bộ đôi phát triển game độc lập từ Nhật Bản, đã trở thành biểu tượng trong thể loại kinh dị Nhật Bản với phong cách đồ họa PS1-style đặc trưng, gợi nhớ về những tác phẩm kinh điển và tạo nên một bầu không khí hoài cổ đầy ám ảnh. Những tựa game của họ thường rất đáng sợ, nhưng The Closing Shift lại mang một hơi thở khác, một cách tiếp cận độc đáo đối với thể loại kinh dị. Thay vì những yếu tố siêu nhiên rõ ràng, game đặt người chơi vào vị trí của một nạn nhân bị theo dõi, cố gắng hoàn thành công việc pha chế cà phê hàng ngày.
Trò chơi này căng thẳng đến tột độ, gây ra cảm giác bất an và hoang tưởng liên tục, giống như một định luật tâm lý về sự xâm phạm không gian cá nhân. Tuy nhiên, đó là tất cả những gì nó mang lại. The Closing Shift có rất ít những pha hù dọa trực tiếp (jumpscare), khiến câu chuyện của nó giống một bộ phim giật gân tâm lý hơn là một game kinh dị thuần túy. Sự căng thẳng được kéo dài một cách tinh tế, khiến người chơi luôn trong trạng thái lo lắng, nhưng cuối cùng, bạn lại quá bận tâm đến việc pha chế cà phê, phục vụ khách hàng, đến nỗi yếu tố kinh dị bị đẩy xuống hàng thứ yếu. Ở một số thời điểm, nó giống một mô phỏng barista hơn là một game kinh dị.
Tuy nhiên, đừng vì thế mà đánh giá thấp tựa game này. The Closing Shift vẫn là một tác phẩm xuất sắc, phản ánh những nỗi sợ hãi rất đời thường trong một bầu không khí cực kỳ ngột ngạt. Nó chứng minh rằng nỗi sợ không nhất thiết phải đến từ quái vật hay ma quỷ, mà có thể ẩn chứa trong sự rình rập, cô độc và bất lực. Điều đáng tiếc duy nhất là kẻ bám đuôi chỉ thực sự hành động vào cuối game, khiến yếu tố kinh hoàng trực diện không được khai thác triệt để.
Nữ nhân viên pha chế đối mặt với bầu không khí căng thẳng trong The Closing Shift
9. Layers of Fear
Hành trình thử nghiệm của Bloober Team
Trước khi Bloober Team đạt đến đỉnh cao trong việc thấu hiểu bản chất của kinh dị qua những dự án như Silent Hill 2 Remake, studio này đã đặt chân vào thế giới kinh dị với Layers of Fear. Tựa game này được xem là một “walking simulator” (mô phỏng đi bộ) từ góc nhìn của một họa sĩ bị tổn thương, một thiên tài bị dày vò bởi những ám ảnh cá nhân, đang nỗ lực hoàn thành kiệt tác để đời.
Trải nghiệm trong game giống như việc sống trong một câu chuyện ma, một cuộc hành trình ám ảnh giữa những nét cọ và màu sơn, tạo nên một sự mê hoặc khó cưỡng. Tuy nhiên, với lối chơi đơn giản, không có nhiều cơ chế tương tác phức tạp, yếu tố gây sợ hãi gần như hoàn toàn phụ thuộc vào bầu không khí (atmosphere) mà game tạo ra. Như triết gia Edmund Burke từng nhận định về cái “cao cả” và “đáng sợ”, sự kinh hoàng thường gắn liền với những gì to lớn, vô hạn và vượt ra ngoài khả năng nắm bắt của lý trí. Layers of Fear đã khai thác tốt khía cạnh này.
Mặc dù cá nhân tôi tin rằng bầu không khí có vai trò quan trọng hơn cả quái vật hay jumpscare, nhưng một game kinh dị xuất sắc cần phải kết hợp nhiều yếu tố khác nhau. Nếu chỉ có duy nhất bầu không khí, thì nó chỉ đơn thuần tạo ra sự căng thẳng, một trạng thái lơ lửng chứ không phải nỗi sợ hãi tột cùng. Dù vậy, Layers of Fear vẫn là một tác phẩm đáng giá, không chỉ như một lời nhắc nhở về khởi đầu của Bloober Team, mà còn là một câu chuyện độc lập đầy cuốn hút về sự điên rồ và nỗi ám ảnh.
Bức tranh ma quái phản chiếu nỗi ám ảnh của người nghệ sĩ trong Layers of Fear
8. Devotion
Bi kịch thấm đẫm máu và lệ
Tôi chỉ chơi Devotion một lần duy nhất, nhiều năm trước khi nó ra mắt vào năm 2019, nhưng từng chi tiết của nó vẫn đọng lại trong tâm trí tôi, sống động như thể mới xảy ra. Đây là một bi kịch thuần túy từ đầu đến cuối, và nó bám víu lấy bạn rất lâu sau khi màn hình credits chạy xong.
Tuy nhiên, chính yếu tố bi kịch sâu sắc này đã khiến game trở nên buồn bã hơn là đáng sợ. Chắc chắn, có những khoảnh khắc kinh dị được thể hiện rất tốt, đặc biệt là khi bạn phải trải qua nghi lễ thờ cúng (bao gồm việc tự móc mắt và xé lưỡi). Nhưng đó chỉ là một vài khoảnh khắc cao trào. Phần còn lại của game phụ thuộc nhiều vào bầu không khí và sự căng thẳng. Game đã tạo nên một cảm giác “loại bỏ bản thân khỏi cái tôi” – một triết lý về sự hy sinh và đánh mất mà Plato hay Aristotle từng đề cập trong các bi kịch cổ điển, nhưng ở đây được thể hiện một cách tàn nhẫn và ám ảnh.
Vì vậy, khi bạn kết thúc game, bạn không còn cảm giác sợ hãi kéo dài nữa – thay vào đó, bạn chìm đắm trong nỗi buồn sâu sắc. Thực sự, câu chuyện này không có lý do gì để bi thương đến thế.
Mặc dù vậy, Devotion vẫn là một tựa game tuyệt vời, một tác phẩm nghệ thuật đa tầng, mang đến khả năng chơi lại gần như vô hạn với lượng chi tiết mà bạn sẽ liên tục khám phá. Nó là một bi kịch tuyệt đối trước tiên, sau đó mới là một game kinh dị.
Góc nhìn cận cảnh về bàn thờ nghi lễ bí ẩn trong game kinh dị Devotion của RedCandleGames
7. The Dark Pictures Anthology: House of Ashes
Khi kinh dị dân gian gặp chiến tranh
The Dark Pictures Anthology là một series game kinh dị phiêu lưu chọn lựa, đưa người chơi vào vai các nhân vật khác nhau và cố gắng giữ họ sống sót bằng mọi giá. Trong House of Ashes, điều đó có nghĩa là phải hòa giải với kẻ thù trong bối cảnh chiến tranh Iraq, đặc biệt khi một mối đe dọa lớn hơn xuất hiện. Hơn nữa, kẻ thù trong game được lấy cảm hứng trực tiếp từ thần thoại Lưỡng Hà cổ đại – và với tư cách là người Chaldean, điều này chạm đến bản chất văn hóa của tác giả bài viết gốc. Tuy nhiên, cũng chính vì thế, tác giả nhận ra rằng game đã kìm hãm những yếu tố đáng sợ nhất.
Dù đây là một game kinh dị lai (horror hybrid), kinh dị vẫn là trọng tâm chính. Thật khó để sợ hãi một thứ gì đó khi các nhân vật của bạn là những quân nhân thực thụ, và càng khó hơn khi họ liên tục pha trò. Điều này tạo ra một nghịch lý về sự vô thường của con người trước cái chết, một chủ đề thường thấy trong triết học hiện sinh, nhưng ở đây lại làm giảm đi sức nặng của kinh hoàng.
Mặc dù vậy, đây vẫn là một trải nghiệm tuyệt vời, và nó cực kỳ tôn trọng văn hóa và con người của tác giả gốc. Salim là nhân vật dễ dàng được yêu thích nhất trong game, và anh ấy không ngại thể hiện nỗi sợ hãi khi đối mặt với quái vật. “Chỉ tiếc là những người khác cũng nên làm vậy” – một lời nhận xét cho thấy sự thiếu vắng của nỗi sợ hãi đồng điệu trong đội hình.
Nhóm nhân vật quân sự đối mặt với quái vật cổ đại trong The Dark Pictures Anthology House of Ashes
6. Still Wakes the Deep
Sự thẩm mỹ của nỗi sợ vũ trụ
Kinh dị vũ trụ (cosmic horror) luôn là một thể loại khó nhằn để thực hiện một cách xuất sắc – và Still Wakes the Deep chắc chắn nằm trong số những tựa game thành công nhất. Tuy nhiên, kinh dị vũ trụ gần như luôn có tính trừu tượng, một điều cuối cùng lại trở nên khó hiểu và choáng váng hơn là đáng sợ trực tiếp, và Still Wakes the Deep đáng tiếc cũng không phải ngoại lệ. Đây là một ví dụ điển hình cho “sự kinh hoàng vô hình” mà H.P. Lovecraft đã khai thác triệt để, nơi cái phi lý và không thể nắm bắt trở thành nguồn gốc của nỗi sợ.
Vào vai Caz McCleary, một kỹ sư bị đày ải trên một giàn khoan dầu đang đổ nát, bạn phải ngăn chặn con quái vật đã bị đánh thức do hoạt động khoan. Đáng sợ hơn, con quái vật đó sẽ không dừng lại cho đến khi tất cả mọi người đều chết.
Tệ hơn nữa, game có một bước ngoặt bi thảm, khiến người chơi kinh ngạc trong tuyệt vọng khi đến đoạn kết. Mặc dù yếu tố kinh dị và hình ảnh là một cảnh tượng đáng kinh ngạc, nhưng chúng không đáng sợ như bạn mong đợi. Đặc biệt khi đối diện với một thực thể không thể biết được, nỗi sợ hãi thường bị pha loãng bởi sự bối rối và tò mò về bản chất của nó.
Bản DLC, Siren’s Rest, mở rộng câu chuyện này hơn một thập kỷ sau, nhưng nó vẫn ưu tiên yếu tố tự sự trước hết. Yếu tố sợ hãi có đó, nhưng quá tinh tế để được cảm nhận đúng mức.
Giàn khoan dầu bị tàn phá và mối đe dọa vũ trụ trong game Still Wakes the Deep
5. The Forest
Tìm kiếm Timmy: Khi sinh tồn lấn át kinh dị
Rừng rậm là một trong những bối cảnh mang tính biểu tượng nhất cho các tựa game kinh dị – và đúng như tên gọi, The Forest diễn ra trong một khu rừng. Cụ thể hơn, trên một hòn đảo xa xôi đầy rẫy những kẻ ăn thịt người.
Với bối cảnh như vậy, trò chơi cuối cùng lại trở nên thú vị hơn là đáng sợ. Với hệ thống AI đáng kinh ngạc của kẻ thù và cơ chế quản lý kho đồ hấp dẫn, bạn sẽ bị cuốn vào lối chơi đến mức có thể quên mất rằng mình đang chơi một game kinh dị. Giống như một nhà thám hiểm đứng trước một hệ sinh thái mới, sự tò mò và bản năng sinh tồn lấn át nỗi sợ hãi nguyên thủy, điều mà các nhà nhân chủng học thường nghiên cứu về phản ứng của con người trước những môi trường khắc nghiệt.
Bạn bắt đầu với nhiệm vụ tìm kiếm con trai mình sau một vụ tai nạn máy bay, nhưng cuối cùng bạn lại quá bị phân tâm bởi việc chơi game để quan tâm đến bất cứ điều gì khác. Bạn cũng sẽ quá bận rộn để bị làm phiền bởi bất cứ điều gì khác.
Dù vậy, bạn sẽ có một khoảng thời gian cực kỳ vui vẻ. The Forest chứng minh rằng một game kinh dị có thể thành công mà không cần phải dựa vào những pha hù dọa liên tục, mà thay vào đó tập trung vào sự hấp dẫn của cơ chế sinh tồn và khám phá.
Người chơi xây dựng căn cứ để sinh tồn giữa khu rừng đầy rẫy thổ dân ăn thịt trong The Forest
4. Control
Khám phá Plato’s Cave trong thế giới siêu nhiên
Control là một cách tiếp cận thú vị đối với thể loại kinh dị, theo nghĩa bạn thực sự là một trong những sinh vật siêu nhiên mà bạn phải chiến đấu. Điều này làm cho lối chơi thế giới bán mở trở nên năng động, nhập vai và đơn giản là một trải nghiệm tuyệt vời.
Trò chơi có thể rùng rợn, nhưng không thực sự đáng sợ. Có rất nhiều yếu tố kinh dị trong sự không rõ ràng, nhưng game này cố gắng dựa vào nỗi sợ thuần túy của sự không rõ đó; tuy nhiên, nó lại thất bại, đặc biệt với cách nói chuyện đôi khi hơi “lúa” của nhân vật chính.
Cô ấy tự thể hiện mình là một người nghiêm túc như một cơn đau tim (điều này hợp lý, xét đến động cơ của cô ấy là tìm người anh trai bị bắt cóc), nhưng sau đó lại cố gắng giải thích mọi thứ cho người chơi bằng những phép ẩn dụ ở cấp độ trung học.
“Hãy tưởng tượng bạn đang ở trong một căn phòng, và có một tấm áp phích” là một phép so sánh thực tế mà cô ấy đã sử dụng khi mô tả thế giới siêu nhiên ẩn giấu. Đúng, đó là một tham chiếu đến Hang Động của Plato (Plato’s Cave), một trong những ẩn dụ triết học kinh điển nhất về bản chất của thực tại và nhận thức. Nhưng chắc chắn cô ấy có thể giải thích trực tiếp về Hang Động của Plato thay vì tạo ra sự hài hước ngoài ý muốn. Đó là chưa kể đến việc cô ấy có một bình luận nội bộ về gần như mọi thứ và mọi người. Sự giải thích quá mức đôi khi làm mất đi yếu tố bí ẩn, một thành phần cốt lõi của kinh dị. Như Immanuel Kant đã nói về cái “cao siêu”, sự kinh hoàng đôi khi nằm ở việc đối mặt với những điều vượt quá khả năng nhận thức của con người.
Dù vậy, nếu bạn có thể bỏ qua một lượng lớn yếu tố “camp” (hài hước cường điệu), Control vẫn là một trải nghiệm thú vị với thế giới game cực kỳ độc đáo.
Jesse Faden sử dụng sức mạnh siêu nhiên của mình trong môi trường bí ẩn của Cục Kiểm Soát trong game Control
3. Alan Wake
Ác mộng u ám và lặp lại
Alan Wake 2 chắc chắn là một game kinh dị – một game rất hay nữa – nhưng đối với phần game đầu tiên? Chắc chắn, nó u ám, đầy bầu không khí và căng thẳng, nhưng kẻ thù không có gì đáng nói, và lối chơi độc đáo cuối cùng lại trở nên lặp đi lặp lại. Giống như một bản giao hưởng chỉ có một vài nốt nhạc được chơi đi chơi lại, sự đơn điệu dần dần làm mất đi sức mạnh cảm xúc.
Chính vì lý do này, Alan Wake cuối cùng trở thành một tựa game giúp đặt nền móng cho phần tiếp theo kinh hoàng, thay vì tự bản thân nó là một cái gì đó thực sự đáng sợ.
Nó tạo ra một tông màu vững chắc, có nhịp độ hồi hộp và diễn xuất tốt, nhưng không có nhiều yếu tố đáng sợ khác ngoài những điều đó. Sau một thời gian, bạn cuối cùng chỉ cảm thấy khó chịu với kẻ thù hơn là bị chúng làm cho rùng mình.
Đây là một game kinh dị sinh tồn đáp ứng nhiều tiêu chí. Cá nhân tôi sẽ không đánh dấu vào ô “đáng sợ tột độ” – rùng rợn thì có, nhưng không thực sự kinh hoàng.
Nhà văn Alan Wake đối đầu với thế lực bóng tối bằng ánh sáng trong thị trấn Bright Falls
2. The Last of Us
Kịch tính là ưu tiên, kinh dị chỉ là thứ yếu
Có lẽ không có tựa game nào nặng về yếu tố tự sự như series The Last of Us. Lấy bối cảnh một thế giới hậu tận thế với sự lây nhiễm nấm, bạn sẽ trải nghiệm một số cảnh quay đau lòng nhất trong lịch sử game.
Trong khi các nhân vật, cốt truyện và thậm chí cả lối chơi đều tỏa sáng trong tựa game này, yếu tố sợ hãi lại là một câu chuyện khác hoàn toàn. Tôi thậm chí sẽ không coi nó là đáng sợ một chút nào, đặc biệt với vô số cách bạn có thể hạ gục kẻ thù. Điều này gợi lên khái niệm về khủng hoảng hiện sinh hơn là nỗi sợ hãi thuần túy, nơi con người đối mặt với sự mong manh của tồn tại và những quyết định đạo đức khó khăn.
Nó là một cú đấm liên tiếp vào cảm xúc, đến mức bạn sẽ không cảm thấy sợ hãi khi chơi. Thay vào đó, bạn sẽ cảm thấy bất lực, cô độc và hoàn toàn buồn bã, bất kể bạn đang đóng vai ai.
Nếu một phần The Last of Us thứ ba được thực hiện, tôi thực sự hy vọng rằng yếu tố kinh dị sẽ được đưa vào làm trọng tâm mạnh mẽ hơn.
Ellie chuẩn bị cung tên chiến đấu trong bối cảnh mùa đông khắc nghiệt của The Last of Us
1. Resident Evil
Nơi kinh dị sinh tồn khởi nguồn, nhưng không phải là đáng sợ nhất
Kinh dị sinh tồn (survival horror) đã bắt đầu và bùng nổ với các tựa game Resident Evil, với phiên bản đầu tiên ra mắt cách đây gần 30 năm.
Tuy nhiên, trong toàn bộ series, phần game đầu tiên thậm chí không nằm trong top năm game đáng sợ nhất. Tôi bắt đầu chơi game này khi tôi bảy tuổi và thường xuyên phá đảo nó, thực hiện các lượt chơi không lưu mà không hề chớp mắt. Hoặc tôi là một đứa trẻ thực sự kỳ lạ, hoặc game không đáng sợ bằng khi so sánh với các tựa game hiện đại – hoặc thậm chí là các phần khác trong cùng series. Giống như một món đồ cổ, giá trị lịch sử của nó là không thể phủ nhận, nhưng sức ảnh hưởng về cảm xúc có thể đã giảm đi theo thời gian và sự phát triển của công nghệ.
Phần game đầu tiên giống một bộ phim hạng B mà tất cả chúng ta đều yêu thích, với những đoạn hội thoại ngớ ngẩn, diễn xuất lồng tiếng “sến”, và đồ họa hạn chế. Bất kể bạn chơi với Chris Redfield hay Jill Valentine, bạn sẽ có được một lượng lớn sự cường điệu và những trò lố.
Sẽ có một vài cú hù dọa có thể khiến bạn giật mình, nhưng chỉ có vậy; nhiều yếu tố kinh dị khác chỉ là ý niệm.
Dù sao đi nữa, đây vẫn là một game kinh dị sinh tồn tuyệt vời và tôi sẽ tiếp tục chơi lại nó cho đến khi chết. Vì chúng ta đang ở trong một kỷ nguyên của các bản làm lại kinh dị (horror remakes) được thực hiện đúng cách, tôi hy vọng rằng Resident Evil đầu tiên cũng sẽ nhận được sự đối xử tương tự, và chúng ta sẽ có thể thấy nó với đúng nghĩa kinh dị mà nó lẽ ra phải có ngay từ đầu.
Hình ảnh kinh điển về biệt thự Spencer Mansion, bối cảnh khởi đầu của series Resident Evil
Những tựa game trong danh sách này là minh chứng rõ ràng cho sự đa dạng và chiều sâu của thể loại kinh dị trong thế giới game. Chúng thách thức quan niệm truyền thống về nỗi sợ hãi, cho thấy rằng một trò chơi không nhất thiết phải dùng những pha hù dọa giật gân để để lại ấn tượng sâu sắc. Thay vào đó, chúng khai thác những khía cạnh tinh tế hơn của tâm lý con người: sự căng thẳng kéo dài, nỗi buồn bi kịch, sự bất an từ những bí ẩn không thể giải thích, hoặc thậm chí là sự cuốn hút của một lối chơi đầy thử thách.
Đối với cộng đồng game thủ Việt Nam, đặc biệt là những người tìm kiếm những trải nghiệm game không chỉ kích thích phản xạ mà còn thách thức trí tuệ và cảm xúc, những tựa game này là lựa chọn không thể bỏ qua. Chúng mang đến những câu chuyện đáng nhớ, những nhân vật phức tạp, và những thế giới game được xây dựng công phu, nơi giá trị trải nghiệm vượt xa yếu tố “sợ hãi” đơn thuần.
Vậy bạn, một game thủ “não to” của tingame365.net, đã trải nghiệm những tựa game nào trong danh sách này? Bạn có đồng ý với nhận định rằng chúng “ít đáng sợ” nhưng lại “sâu sắc” hơn mong đợi? Hãy chia sẻ những suy nghĩ, cảm nhận và cả những tựa game kinh dị yêu thích của bạn mà theo bạn, xứng đáng được vinh danh vì những giá trị vượt trội khác trong phần bình luận bên dưới!
