Trong thế giới anime, một mô-típ thường thấy là sự “trưởng thành cảm xúc” được đồng nghĩa hóa với một quá trình huấn luyện: nỗi buồn trở thành động lực, đau khổ hóa thành nhiên liệu, và khi nhân vật “học được bài học,” họ sẽ “power up” và tiếp tục tiến về phía trước. Đây là một con đường tắt về mặt kể chuyện, hứa hẹn một sự giải tỏa nhanh chóng. Tuy nhiên, không phải tất cả các tác phẩm đều chọn lối đi dễ dàng đó. Một số anime dành thời gian để nhân vật của mình thực sự đắm chìm trong mớ hỗn độn cảm xúc. Chúng khắc họa chân thực quá trình tiến bộ không phải lúc nào cũng ổn định hay dễ nhận thấy. Những thất bại về mặt cảm xúc được coi là một phần không thể tách rời trong bản chất của nhân vật, chứ không chỉ là những ngã rẽ tạm thời trong câu chuyện.
Thật không may, những bộ anime này thường mang theo những câu chuyện nền u tối nhất, buộc người xem phải nán lại lâu hơn một chút để chiêm nghiệm. Chính vì lẽ đó, cốt truyện của chúng thể hiện một sự tôn trọng đặc biệt đối với ý nghĩa của việc “tan vỡ” và việc “không ổn” trong một khoảng thời gian nhất định. Các nhân vật trong những tác phẩm này không phải lúc nào cũng trở nên mạnh mẽ hơn. Đôi khi, họ chỉ đơn giản là sống sót. Và đôi khi, họ không thể. Đây là những câu chuyện dành cho những tâm hồn thích dùng não hơn là phản xạ, những người khao khát chiều sâu triết lý và sự chân thực trong từng khung hình.
Hình ảnh minh họa một số anime tâm lý sâu sắc, phản ánh nỗi đau và sự phục hồi không theo lối mòn của nhân vật.
Anohana: The Flower We Saw That Day
Nỗi Đau Không Lớn Lên Cùng Thời Gian
Anohana xoay quanh một nhóm bạn thời thơ ấu đang đối phó với nỗi đau chưa được giải quyết về việc mất đi một người bạn thân yêu. Nhiều năm sau cái chết của Menma, không ai trong số họ thực sự ổn, dù họ cố gắng che giấu. Yukiatsu bộc lộ sự hung hăng và ẩn mình sau cái tôi. Tsuruko kìm nén mọi thứ. Jintan hoàn toàn biến mất khỏi thế giới.
Điều làm nên sự khác biệt của Anohana là cách nó không đưa ra sự tha thứ dễ dàng hay quá trình chữa lành nhanh chóng. Khi những người bạn cuối cùng đoàn tụ, mọi chuyện thật không thoải mái. Sự oán giận trỗi dậy. Nỗi hổ thẹn chiếm lấy. Những đứa trẻ này vẫn là những đứa trẻ bên trong, bị đóng băng về mặt cảm xúc bởi một mất mát mà chúng còn quá nhỏ để xử lý. Bộ phim dành nhiều sự chú ý cho sự im lặng và khoảng cách của họ như những giọt nước mắt. Nó cho phép họ dần tan vỡ, không phải một cách kịch tính, và không cố gắng sửa chữa mọi thứ trong tập cuối cùng. Người xem sẽ cảm nhận được một sự giải thoát nhưng không phải là sự xóa bỏ hoàn toàn nỗi đau. Giống như triết gia Søren Kierkegaard từng nói: “Cuộc sống chỉ có thể được hiểu khi nhìn về phía sau; nhưng nó phải được sống khi nhìn về phía trước.” Nỗi đau của họ là một phần định hình quá khứ, không thể xóa nhòa.
Các nhân vật chính trong Anohana: The Flower We Saw That Day, đại diện cho nỗi đau mất mát không thể nguôi ngoai từ tuổi thơ.
Welcome to the NHK
Vòng Xoáy Không Cần Được Cứu Rỗi
Satou sống trong sự hoang tưởng, cô lập và chìm đắm trong sự tự ghê tởm. Welcome to the NHK không né tránh việc khắc họa sự ảm đạm đó. Nó không biến chứng trầm cảm của anh thành một trở ngại mà anh “vượt qua” để tạo ra một khoảnh khắc “feel-good.” Những thất bại của anh lặp đi lặp lại. Nỗi hổ thẹn của anh là mãn tính. Những ảo tưởng của anh trở nên hợp lý chỉ vì thế giới thực đã đẩy anh ra ngoài.
Bộ anime này tôn trọng sự trì trệ đó. Satou không có một hành trình phát triển nhân vật gọn gàng. Anh không yêu và trở nên tốt đẹp hơn. Bộ phim chỉ theo dõi vòng xoáy. Và khi anh bắt đầu nhích lên một chút, sự tiến bộ thật vụng về và nhỏ bé. Anh lại vấp ngã, thường tệ hơn trước. Loạt phim lặng lẽ theo dõi gánh nặng của việc bị mắc kẹt trong chính tâm trí mình. Và nó xử lý điều đó với sự trung thực hơn hầu hết các bộ phim chính kịch khác. Đây là một nghiên cứu về bản chất con người bị cô lập, về cuộc đấu tranh sinh tồn không có chiến thắng vang dội, chỉ có sự chấp nhận và đôi khi là thất bại.
Satou Tatsuhiro, nhân vật chính cô lập và trầm cảm trong anime Welcome to the NHK, đối mặt với sự tự ghê tởm.
Your Lie in April
Những Nốt Nhạc Chơi Từ Trái Tim Run Rẩy
Thế giới của Kousei trở nên im lặng sau cái chết của mẹ anh. Anh ngừng chơi piano vì anh sợ hãi những gì nó đại diện. Âm nhạc từng gắn liền với sự lạm dụng và nghĩa vụ. Sau khi mẹ anh mất, nó trở thành một không gian đầy cảm giác tội lỗi và sợ hãi.
Bộ phim không bao giờ cố gắng đẩy anh trở lại ánh đèn sân khấu một cách vội vã. Kaori không kỳ diệu chữa lành anh bằng nguồn cảm hứng. Mối liên kết của họ là thật, nhưng sự tiến bộ của anh rất bấp bênh. Anh mắc lỗi. Anh bị đóng băng. Đôi khi anh bỏ chạy. Và khi anh bắt đầu chơi lại, mọi thứ chỉ tràn ngập nỗi đau đớn. Các cảnh biểu diễn ghi lại cả vẻ đẹp và nỗi sợ hãi. Loạt phim xử lý quá trình chữa lành của Kousei là phức tạp và không hoàn chỉnh. Ngay cả niềm vui cũng nhuốm màu đau thương. Sự cân bằng đó, của việc không hoàn toàn ổn nhưng vẫn tiến về phía trước, là điều mang lại trọng lượng cảm xúc cho câu chuyện. Nó gợi nhớ đến khái niệm về “mement mori” – hãy nhớ rằng bạn sẽ chết – không phải để bi quan, mà để trân trọng những khoảnh khắc sống động, dù nó có đi kèm với nỗi đau.
Kousei Arima biểu diễn piano trong Your Lie in April, thể hiện cuộc đấu tranh nội tâm để tìm lại âm nhạc sau bi kịch.
Kaori Miyazono, Emi Igawa và Kousei Arima trong khoảnh khắc trình diễn đầy cảm xúc của Your Lie in April, làm nổi bật sự phức tạp trong quá trình chữa lành.
Fruits Basket (2019)
Những Nụ Cười Che Giấu Sự Đổ Vỡ Bên Trong
Bề ngoài, Fruits Basket kể về những lời nguyền gia đình và các con giáp. Nhưng thực chất, nó là về nỗi đau được thừa hưởng. Hầu hết mọi nhân vật đều bị đình trệ về mặt cảm xúc theo một cách nào đó. Yuki vật lộn với danh tính và giá trị bản thân. Kyo mang theo cảm giác tội lỗi và bị từ chối. Ngay cả Tohru, thường được coi là tia sáng, cũng kìm nén nỗi đau của mình đến mức không lành mạnh.
Bộ anime này khác biệt vì nó cho phép các nhân vật bị đình trệ. Sự tiến bộ không phải là tuyến tính. Đôi khi họ bộc lộ sự giận dữ hoặc thụt lùi. Bộ phim cho họ không gian để cảm thấy tức giận, nhỏ nhen, sợ hãi hoặc lạc lối, ngay cả khi điều đó không tiện lợi. Cốt truyện chậm lại cho những khoảnh khắc đó thay vì vội vã hướng tới sự giải tỏa cảm xúc. Và khi họ bắt đầu thay đổi, đó là một quá trình dần dần. Rất nhiều điều xảy ra trong im lặng, trong những quyết định nhỏ hoặc những cuộc trò chuyện cuối cùng đã đi đến đâu đó sau hàng chục lần thử. Kiểu kiên nhẫn đó rất hiếm trong nghệ thuật kể chuyện. Nó phản ánh một góc nhìn triết học về sự tồn tại, nơi mà ý nghĩa thường được tìm thấy trong những hành động nhỏ bé, lặp đi lặp lại, chứ không phải trong những sự kiện vĩ đại.
Tohru Honda và các thành viên gia đình Sohma trong Fruits Basket (2019), khắc họa những nỗi đau thừa hưởng và sự đấu tranh để chấp nhận bản thân.
Violet Evergarden
Những Lá Thư Viết Bằng Đôi Tay Đang Học Cách Cảm Nhận
Violet bắt đầu loạt phim trong trạng thái tê liệt cảm xúc, bởi vì đó là cách cô được lập trình. Cô được huấn luyện để kìm nén mọi thứ trừ sự vâng lời. Sau chiến tranh, cô không biết phải làm gì với cảm xúc của mình, cả của bản thân và của người khác. Thay vì nhảy vào một câu chuyện chuộc lỗi, bộ anime từ từ khai thác. Violet viết thư, lắng nghe những câu chuyện và dần dần học được nỗi đau thực sự nghe như thế nào khi nó không bị vũ khí hóa.
Những thất bại của cô rất nhiều. Cô suy sụp khi bắt đầu hiểu những gì mình đã làm. Cô rút lui khi mọi thứ trở nên quá nặng nề. Và khi cô nghe sự thật về Thiếu tá, cô chỉ gục ngã, khi mọi người mong đợi cô sẽ đứng dậy. Bộ phim cho phép cô đau buồn. Nó cho cô không gian để không phải hoạt động bình thường. Và nó không sử dụng tình yêu để vá víu mọi thứ. Sự trưởng thành của Violet đến từ những hành động từ bi lặp đi lặp lại và quá trình học cách cảm nhận đau đớn, dài lâu. Đây là một minh chứng cho thấy sự phát triển của một cá thể là một quá trình nội tại, không thể vội vàng hay bên ngoài tác động một cách hời hợt.
Violet Evergarden trong bộ đồng phục bưu tá tự động, hành trình học cách thấu hiểu cảm xúc con người và ý nghĩa của tình yêu.
Mob Psycho 100
Sức Mạnh Không Thay Thế Được Sự Tổn Thương
Cốt truyện của Mob không liên quan đến sức mạnh, mà là nỗi sợ hãi mất kiểm soát. Anh sợ chính mình, sợ làm tổn thương người khác, sợ ý nghĩa của việc cảm nhận quá nhiều. Và bộ phim không bao giờ coi nỗi sợ hãi đó là điểm yếu. Những thất bại về mặt cảm xúc của anh được cài cắm vào mọi cốt truyện. Anh muốn trở nên bình thường, nhưng không biết cách. Anh muốn trung thực, nhưng không phải lúc nào cũng có lời để nói.
Shigeo "Mob" Kageyama trong Mob Psycho 100, thể hiện cuộc chiến nội tâm giữa sức mạnh tâm linh và mong muốn sống một cuộc sống bình thường.
Ngay cả khi anh có được sự tự tin, sự hoảng loạn vẫn không biến mất. Điều đặc biệt ở đây là cách bộ phim không vội vàng phát triển cảm xúc của anh để phù hợp với cấp độ sức mạnh của anh. Có những hậu quả thực sự khi Mob kìm nén cảm xúc của mình, và hậu quả thường rất tàn khốc. Thường thì chúng ta thấy một anh hùng được biết đến bởi sức mạnh của mình, nhưng trong trường hợp của Mob, anh là một người hùng vì anh không ngừng cố gắng hiểu bản thân ngay cả trong thất bại. Bộ phim tôn trọng sự tổn thương đó hơn bất kỳ trận chiến tâm linh nào. Đây là một minh chứng sống động cho lời dạy của Carl Jung: “Người ta không trở nên giác ngộ bằng cách tưởng tượng ra những hình ảnh ánh sáng, mà bằng cách nhận thức bóng tối.”
Các nhân vật phụ đáng chú ý trong Mob Psycho 100, đóng góp vào chiều sâu câu chuyện và sự phát triển cảm xúc của Mob.
Texhnolyze
Hy Vọng Trở Nên Lạc Lõng
Texhnolyze trình bày một thế giới đổ nát đến mức hy vọng gần như trở nên lạc lõng. Những thất bại về mặt cảm xúc ở đây không phải là những tập phim đơn lẻ hay một nét chấm phá nền. Chúng định hình giọng điệu của toàn bộ bộ phim. Ichise và những người khác trôi dạt qua một thành phố đang chết dần, cả về thể xác lẫn tinh thần. Mọi nỗ lực tìm kiếm ý nghĩa đều sụp đổ. Mọi lựa chọn đều giống như sai lầm.
Bộ phim mang lại nhận thức sâu sắc. Các nhân vật hiếm khi vực dậy. Hầu hết trong số họ bỏ cuộc hoặc chìm sâu hơn vào tuyệt vọng. Tuy nhiên, nó không bất cẩn với nỗi đau đó. Nó không coi sự đau khổ là phong cách hay thời thượng. Nó chỉ quan sát nó, một cách lặng lẽ và không nao núng. Texhnolyze tôn trọng trọng lượng cảm xúc của sự tuyệt vọng. Nó không dễ xem, và nó không được thiết kế để dễ xem. Nó giống như một cuộc khám phá hiện sinh về giới hạn của ý chí con người khi đối mặt với sự vô nghĩa.
Ichise và khung cảnh u ám của thành phố Lux trong Texhnolyze, biểu tượng cho sự tuyệt vọng và hy vọng mong manh trong một thế giới đổ nát.
A Silent Voice
Lời Xin Lỗi Không Xóa Nhòa Sự Im Lặng
Hành trình của Shoya là về việc đối mặt với con người mà anh đã trở thành. Sự tự ghét bỏ của anh là quá lớn, và bộ anime không vội vàng định hình lại nó. Anh không trở thành “người tốt” chỉ vì anh cảm thấy tội lỗi. Anh tự cô lập mình, vật lộn để nói chuyện và thậm chí không thể nhìn thẳng vào mắt người khác.
Bộ phim này thật đáng kinh ngạc vì nó cho thấy nỗi đau vẫn còn đó như thế nào. Nishimiya mang theo vết thương của riêng mình, và sự im lặng của cô là một hành động tự vệ. Những tương tác của họ vụng về, khó chịu và đôi khi đau đớn khi xem. Nhưng chúng là thật. Những thất bại đều có ý nghĩa. Những hiểu lầm không được giải quyết nhanh chóng. Lời xin lỗi không giải quyết được mọi thứ. Bộ phim là một minh chứng cho sự phức tạp của quá trình phục hồi sau tổn thương, một lời nhắc nhở rằng con người không phải là những cỗ máy có thể được “sửa chữa” chỉ bằng một vài thao tác.
Shouko Nishimiya trong A Silent Voice, hình ảnh đại diện cho những tổn thương từ quá khứ và hành trình tìm kiếm sự kết nối, thứ tha.
March Comes in Like a Lion
Nỗi Cô Đơn Không Tìm Kiếm Sự Tĩnh Lặng
Rei Kiriyama dần suy sụp, gần như vô hình. Và đó là điều khiến nó trở nên mạnh mẽ. Chứng trầm cảm của anh trông giống như sự tê liệt, né tránh, tách biệt – không phải là một nhân vật chính điển hình. Bộ anime dành cho anh sự im lặng, không gian và thời gian. Sự trưởng thành cảm xúc của anh không đến từ những bài diễn thuyết lớn hay những chiến thắng. Nó đến từ việc chơi một trò cờ bàn, xem ai đó nấu ăn, hoặc ngồi trong phòng và nhận ra rằng anh không muốn rời đi. Bộ phim tôn trọng những cách nhỏ bé mà con người tiếp tục sống.
Rei có những cơn suy sụp, nhưng anh cũng có những ngày mà anh đơn giản là không quan tâm. Và sự thờ ơ đó được đối xử một cách nghiêm túc. Đây là một trong số ít những bộ phim thực sự hiểu được ý nghĩa của việc sống chung với trầm cảm, không chỉ là sống sót qua nó. Đó là một sự chấp nhận tinh tế về hiện thực tâm lý, nơi mà “tiến bộ” có thể đơn giản là việc tìm thấy một lý do nhỏ để tồn tại và trải nghiệm thế giới, dù chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi. Nó là sự hiện thân của triết lý khắc kỷ: không kiểm soát những gì bên ngoài, mà kiểm soát phản ứng của chính mình.
Rei Kiriyama trầm tư bên bàn cờ shogi trong March Comes in Like a Lion, thể hiện sự cô đơn và cuộc chiến đấu thầm lặng với trầm cảm.
Những bộ anime này không chỉ là những câu chuyện giải trí; chúng là những nghiên cứu về tâm lý con người, những lát cắt chân thực về cuộc đấu tranh nội tâm và quá trình chữa lành. Chúng không hứa hẹn những phép màu hay sự phục hồi nhanh chóng, mà thay vào đó, tôn vinh sự kiên cường thầm lặng và đôi khi là bi thảm của tinh thần con người. Đối với cộng đồng game thủ thích dùng não hơn là phản xạ, những tác phẩm này không chỉ cung cấp những giờ phút giải trí mà còn là nguồn cảm hứng để chiêm nghiệm về bản chất của nỗi đau, sự mất mát và ý nghĩa của sự tồn tại trong một thế giới phức tạp.
Vậy, bạn đã từng trải nghiệm những cung bậc cảm xúc chân thực này qua bộ anime nào? Hãy chia sẻ những suy nghĩ và cảm nhận của bạn ở phần bình luận bên dưới, và cùng nhau khám phá chiều sâu không giới hạn của nghệ thuật kể chuyện trong anime!
